Lời khuyên 3: Học tiên tiến, nương ông lớn, đi chính đạo

Vai trò của hình mẫu nằm ở chỗ, trong quá trình tìm cách trèo lên vai người khổng lồ, chúng ta sẽ học được rất nhiều thứ. Thành công sẽ có được kinh nghiệm, thất bại sẽ có được bài học, đằng sau một lần khởi nghiệp thành công có thể là rất nhiều lần thất bại. “Học tiên tiến, nương ông lớn” mà Đào Nhiên đã viết chính là tìm ý nghĩa của mô hình: Học ở đây là phương pháp luận, nương ở đây là thế giới quan, chứ hoàn toàn không phải rập khuôn theo mô hình thương mại nào đó, điều cốt yếu là tôn trọng quy tắc thương mại cũng như sự kế thừa tinh thần kiên trì, tôi rất đồng ý với cách nhìn của Đào Nhiên.

Vương Thụ Đồng

CEO kiêm nhà sáng lập trang dhgate.com

1. Khởi nghiệp phải đi theo chính đạo

Anh hùng có điều làm có điều không làm, kiêu hùng không từ bất cứ thủ đoạn nào để đạt được mục đích. Làm doanh nghiệp cần phải làm anh hùng chứ không nên làm kiêu hùng, một doanh nghiệp không có chuẩn đạo đức sẽ không thể trở thành doanh nghiệp vĩ đại.

Chính đạo là con đường ngắn nhất

Phùng Luân cho rằng làm doanh nghiệp phải “học tiên tiến, nương ông lớn, đi chính đạo”: “học tiên tiến” là để chính mình trở thành tiên tiến; “nương ông lớn” là kết giao với doanh nghiệp tốt, bản thân trở thành ông lớn; “đi chính đạo” là để tránh những khúc quanh co, tạo nền móng vững vàng để kinh doanh lâu dài.

Nếu thành công có con đường ngắn nhất, thì đi chính đạo là con đường ngắn nhất và duy nhất ấy.

Đi chính đạo trước hết phải kinh doanh theo pháp luật, tuân thủ nghiêm ngặt những giới hạn đạo đức.

Lenovo của Liễu Truyền Chí luôn lấy thực nghiệp báo quốc làm đạo cho doanh nghiệp, Chu Lập Nam khi chủ quản Lenovo đã xem “giàu nhưng có đạo” là tôn chỉ đứng đầu trong giá trị quan của mình, không đầu tư vào trò chơi trực tuyến, vì sản phẩm này gây ra tác động tiêu cực lên con trẻ. Tuy Lenovo bỏ lỡ nhiều cơ hội đầu tư vào các công ty trò chơi, nhưng lại nhận được sự tôn trọng của rất nhiều người khởi nghiệp, cuối cùng Lenovo cũng phát triển trở thành doanh nghiệp hàng đầu khiến người ta tôn trọng trong lĩnh vực đầu tư mạo hiểm ở Trung Quốc, đây chính là thành quả của sự kiên trì đối với giới hạn đạo đức.

Tôi từng nhận được lời mời viết lời dẫn cho cuốn Kính trời, yêu người của Inamori Kazuo. Cá nhân tôi rất tán đồng lý luận kinh doanh “kính trời, yêu người”. Cái gọi là “kính trời”, theo tôi là doanh nghiệp cần phải tuân theo “thiên lý”, “thiên đạo”. Chúng ta phải tin rằng, công lý tồn tại rộng khắp trên thế giới này, tồn tại giới hạn đạo đức được thừa nhận chung.

Doanh nghiệp phải có giới hạn đạo đức, hơn nữa phải luôn giữ vững. Ngành ăn uống, thì an toàn thực phẩm chính là giới hạn đạo đức, ngành dịch vụ tài chính, an toàn nguồn vốn, thành tín minh bạch chính là giới hạn đạo đức. Mỗi doanh nghiệp đều có triết lý kinh doanh của riêng mình, triết lý kinh doanh khác nhau sẽ hình thành nên văn hóa doanh nghiệp khác nhau, từ đó tạo dựng chiến lược và hành vi doanh nghiệp không giống nhau, cuối cùng quyết định sự thành bại của doanh nghiệp ấy.

Có việc nên làm, có việc không nên làm, vì việc đúng mà làm; không gì không làm, làm vì dục vọng, dù có thể huy hoàng một lúc, nhưng không thể huy hoàng một đời. Đây là chân lý bất biến từ xưa đến nay, đáng tiếc gần đây đã bị nhiều doanh nghiệp trong nước xem nhẹ. Họ cho rằng “kẻ mạnh là chân lý”, cho rằng dựa vào sự hỗ trợ của tư bản, sự cởi mở đầu tư vào thị trường, thái độ “mơ hồ” của người tiêu dùng lương thiện thì có thể giành được doanh thu và lợi nhuận lớn, cho rằng khi đã chiếm thị phần tuyệt đối, thì thị trường và cơ quan giám sát phải “hùa theo” họ. Quan điểm và cách làm này từng lan truyền khắp nơi, nhưng “giả” cuối cùng chẳng thể thành “thật”. Nhiều sự kiện liên tiếp bị phanh phui: “sự kiện thêm chất độc hại vào thực phẩm”, “sự kiện lừa đảo tín dụng”, “sự kiện phần mềm lưu manh”,v.v… đã khiến nhiều doanh nghiệp một thời huy hoàng thành “thọ thương”. Triết lý kinh doanh sai lệch khiến sự phát triển của doanh nghiệp chịu tổn thất.

Phải kinh doanh theo đúng logic và quy luật thương nghiệp, có ý nghĩa tích cực đối với tiến bộ nhân loại.

Việc gì cũng có logic, doanh nghiệp cũng có tốc độ và quy luật phát triển riêng, mua cao bán thấp liệu có tồn tại lâu dài Lượng khách hàng có được bằng chiêu thức lừa dối liệu có giữ được lâu? Chiến lược kinh doanh cần có ý nghĩa tích cực đối với tiến bộ xã hội, cần có giá trị trực tiếp đối với đời sống nhân loại. Với doanh nghiệp, nhân lực, vật lực và thời gian như nhau, thì cần đầu tư vào những hướng chính, sản xuất và cung cấp sản phẩm chính. Nếu một doanh nghiệp đem kỹ thuật và tài lực dùng để sản xuất vật chất hoặc “nha phiến” tinh thần, đó là “đi ngược đạo trời”. Peter F. Drucker từng nói, đặc trưng quan trọng nhất của nhà quản lý ưu tú là sự chính trực. Chính trực không phải là một đức tính tốt đứng riêng lẻ, mà là sự tổng hợp của những đức tính tốt vốn có, đạo đức tốt quyết định sự thành công trên thương trường, khiến người ta có được tự do và hạnh phúc từ thương mại.

Nếu may mắn bước chân vào tầng lớp tinh anh, bạn phải quan tâm đến sứ mệnh của mình, đặt ra yêu cầu đối với bản thân phải cao hơn so với người khác.

Nếu may mắn thành doanh nghiệp đầu ngành, bạn phải gánh vác trách nhiệm của ”Anh cả”, phải xây dựng một số chỉ tiêu, không nên chỉ nghĩ cho doanh nghiệp mình, cần nghĩ đến khả năng phát triển của toàn ngành, cả chuỗi sản xuất, cần ý thức được từng lời nói và việc làm của bạn không chỉ đại diện cho bạn, mà còn đại diện cho cả một ngành, có khi phải hy sinh một số lợi ích nhỏ của mình để làm một số việc cho ngành. Thậm chí, giá trị quan của bạn sẽ ảnh hưởng đến cả xã hội.

Đối thủ không xứng đáng cạnh tranh không bằng việc bạn cũng có thể không xứng đáng cạnh tranh

Trong số các phương pháp tác chiến khiến người dẫn đầu khó chịu nhất chính là “giáp lá cà”. Kẻ đến sau biết võ công của mình chưa mạnh, quan hệ chưa rộng, tài lực chưa đủ, đánh trực diện cơ hội thắng không lớn, nên họ kỳ vọng dùng hư chiêu lật đổ kẻ dẫn đầu, thông qua cách đánh kiên trì, giáp lá cà để thu được thắng lợi. Khi nắm giữ Thương Vụ Thông, tuy thị phần của chúng tôi có khi vượt quá 80%, nhưng cách cạnh tranh này của đối thủ vẫn khiến tôi có một phen khó xử.

Người dẫn đầu có ba việc tuyệt đối không nên làm. Không nên tự “mèo khen mèo dài đuôi”, khoác lác quá lời; không nên làm đảo lộn trắng đen, gây điều thị phi; không nên nói không thành có, bợ đỡ xu nịnh. Đây là ba chiêu dễ bị đối thủ sử dụng để công kích nhất, nếu bạn ứng phó không thỏa đáng sẽ lập tức rơi vào thế trận của đối thủ, bị động toàn diện. Cũng có người dẫn đầu chủ động sử dụng ba chiêu này, chẳng chính nhân quân tử, nhưng nhiều lần chiếm được món lợi lớn.

Người dẫn đầu khi gặp phải chiêu “đánh giáp lá cà” của kẻ đến sau phải ứng đối thế nào?

Đầu tiên, phải điềm nhiên, bình tĩnh ứng phó, không nên chưa đánh đã loạn. Cần nhìn rõ bản chất chiêu thức của đối phương, bản thân giữ vững lập trường, kẻ công kích sẽ chẳng có cơ hội. Sự ứng chiến lỗ mãng của bạn là mục đích của kẻ công kích.

Tiếp đó, người dẫn đầu cần tuân theo những nguyên tắc nhất định, phải đi theo đường chính đạo.

Thứ nhất, chỉ làm không nói, cuộc chiến phản công là thắng trên thị trường chứ không phải trên dư luận. Tài nguyên của kẻ công kích có hạn, hơn nữa một bàn tay chẳng thể vỗ lên tiếng. Nếu không tham gia cuộc đấu võ mồm do đối thủ dựng nên, thanh thế của đối thủ rất khó phất lên. Nhiều khi tầm ảnh hưởng dư luận của đối thủ bị đánh giá quá cao, vì bạn là người trong cuộc, từng câu của đối thủ đều khiến bạn cực kỳ nhạy cảm, nên thường phóng đại thực tế. Sự thực là cuộc chiến giữa các bạn chỉ là một điểm nóng trong ngành, xã hội và đa số người tiêu dùng chẳng hề quan tâm.

Thứ hai, khi cần phải nói, cố gắng nói ít nhất có thể, phải nói được lời mình muốn nói, không cần để ý, càng không nên có ý tranh cãi với kẻ công kích. Nếu người dẫn đầu không phản ứng, kẻ công kích sẽ mất mục tiêu công kích. Nếu sự việc phát triển đến mức phải bày tỏ thái độ, người dẫn đầu nên ứng đối trực diện. Chỉ cần phát biểu giải thích, tỏ thái độ minh bạch là đủ, nói xong thì im lặng, dồn tinh thần và sức lực vào cạnh tranh trên thị trường. Khi bày tỏ thái độ, phải trực tiếp thể hiện quan điểm của mình, sự coi khinh đối với kẻ công kích là cách phản kích tốt nhất, không nên tranh luận và trả lời những vấn đề cụ thể của đối phương.

Thứ ba, khi phát ngôn, cần tận dụng cơ hội nêu cao ngọn cờ lợi ích khách hàng, lặp lại chính xác, không trả lời, không đả kích kẻ công kích.

Thứ tư, kiên trì ra quân bài công chính. Lúc này, bạn chẳng khác nào đứng dưới đèn tụ quang, càng căng thẳng, tình hình càng nguy cấp, càng phải sử dụng chiêu thức trên bàn tròn, không nên thực hiện những chiêu thức cửa nghiêng đường lệch.

Tóm lại, người dẫn đầu thị trường phải chịu đựng đủ kiểu công kích và thách thức. Đừng oán thán, buồn bực, bình tĩnh ứng đối, quyết chiến trên thị trường, thì người cuối cùng thu được thắng lợi vẫn là người dẫn đầu. Thống kê quốc tế cho thấy, nếu tấn công vào thị trường của người dẫn đầu, chỉ khi nào tiêu tốn từ 3 đến 5 lần những gì người dẫn đầu đã đầu tư trước đó mới mong có cơ hội thắng lợi, còn xác suất thắng lợi không đến một phần ba, vậy bạn có gì mà không yên tâm?

2. Học tiên tiến là phải học tổng thể

Cách học tiên tiến kém nhất là học có lựa chọn, chỉ học mặt tốt của người ta. Người ta đi trước, bạn đi sau, sao bạn có thể biết được những cái nào của người ta là tốt, cái nào là xấu? Nếu tư duy như vậy, chắc chắn những thứ bạn học được đều là thứ giống bạn, chẳng có gì gọi là tiên tiến.

Phải lập chí làm một doanh nghiệp tốt

Tôi từng viết cho con mình ba câu, câu đầu tiên là To be a nice one (làm người tốt). Làm nhiều hành vi bất nghĩa chắc chắn sẽ tự diệt, đắc đạo sẽ được nhiều còn thất đạo thì mất lắm, từ lịch sử có thể thấy, người tốt luôn có được những quả ngọt, nhưng thu hoạch lớn hơn là sự an định trong tâm hồn.

Chúng ta cần có tiêu chuẩn đúng sai, một xã hội nếu tiêu chuẩn đúng sai bị đảo lộn còn công chúng đều im lặng hoặc ngầm thừa nhận, thì thế giới này chẳng cách xa bờ tuyệt diệt là mấy, khi liên quan đến giới hạn đạo đức xã hội, mỗi người đều cần đứng về phía đúng.

Trên cơ sở giữ vững giới hạn đạo đức đó, doanh nghiệp lớn phải có trách nhiệm của doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp nhỏ có nghĩa vụ của doanh nghiệp nhỏ. Tuy các doanh nghiệp ở các nước đang phát triển hiện nay có khuynh hướng hạ thấp giới hạn đạo đức, nhưng tôi vẫn chủ trương doanh nghiệp phải có giới hạn đạo đức, đây là vấn đề làm người của nhà sáng lập, cũng là vấn đề phát triển bền vững của doanh nghiệp.

5 tiêu chuẩn của công ty tốt bao gồm: (1) Tác dụng của sản phẩm hoặc dịch vụ mà công ty cung cấp đối với xã hội và con người có giá trị tích cực. (2) Công ty đề cao việc hành thiện, các giá trị quan chính nghĩa. (3) Cơ cấu quản trị của công ty phù hợp với chế độ doanh nghiệp hiện đại. (4) Công ty vận hành khỏe mạnh, có thể phát triển liên tục. (5) Mức độ đoàn kết và hài lòng của công nhân viên với công ty cao.

Nếu doanh nghiệp nào cũng có thể “kính trời, yêu người”, thì môi trường thương nghiệp sẽ trở nên vô cùng tốt đẹp, đồng thời con đường trưởng thành của mỗi doanh nghiệp cũng càng thêm thuận lợi. Ở các nước đang phát triển như Trung Quốc hiện nay, nhiều doanh nghiệp và doanh nhân có giới hạn đạo đức ngày càng thấp thậm chí là không có, đây là điều vô cùng nguy hiểm. Nếu tầng lớp tinh anh trong xã hội cũng không phân biệt rõ đúng sai, nếu giới doanh nghiệp với tư cách là động lực thúc đẩy kinh tế xã hội phát triển mà không phân biệt rõ được phải trái, thì tương lai của chúng ta quả là đáng lo.

Học tiên tiến đầu tiên cần học cương hóa, rồi cố hóa, sau mới ưu hóa.

Mỗi khi chán học, chúng ta đưa ra lý do: chúng tôi có môi trường đặc thù, nên cách làm và tư duy của các ngài chúng tôi không học theo được. Đây là cạm bẫy, chẳng có việc gì trên đời tồn tại vấn đề “đặc thù” cả.

Thực ra đa số trường hợp, chẳng có ai đặc thù hết.

Chúng ta thất bại vì chúng ta cho rằng mình đặc thù. Nguyên lý vật lý học uyên bác nhất và nguyên lý triết học cao sâu nhất là thống nhất, nguyên lý của mọi việc mọi vật là tương thông. Bất kể bạn theo ngành nghề nào, quy luật bạn phải tuân theo đều tương đồng.

Con đường ngắn nhất của tiến bộ là trực tiếp học những doanh nghiệp và con người đã thành công, học tập phương pháp nếu thi hành theo sẽ có hiệu quả đã được thực tế kiểm chứng của họ, so với việc học lý luận, học tiên tiến sẽ rõ ràng hơn nhiều.

Nhậm Chính Phi trong quá trình đưa Hoa Vi tham gia vào IBM đã yêu cầu toàn thể công ty phải bó chân cho vừa giày, đề nghị cấp dưới “trước hết phải cương hóa, sau đó là cố hóa, cuối cùng là ưu hóa”, tôi rất tán đồng đường lối này. Chúng ta là những người lạc hậu, tổ chức lạc hậu đặc biệt là nhân viên trong tổ chức lạc hậu, vậy làm sao có trình độ phán đoán phương pháp tiên tiến là đúng hay sai? Nên trước hết cần học một cách cứng nhắc, làm theo một cách giáo điều. Đợi đến khi đã làm đến mức thành thục rồi, sẽ ngồi xuống lật lại vấn đề, nghiên cứu xem có chỗ nào ưu việt.

3. Nương ông lớn khác dựa dẫm vào ông lớn

Sự kiện vận động viên quần vợt Lina vô địch giải quần vợt Roland Garros 2011 cho chúng ta biết, cần phải hợp tác với người mạnh nhất mới có thể lớn mạnh. Lina và Lưu Tường đều là những vận động viên nổi tiếng thế giới, họ ký hợp đồng với hãng Nike, đối thủ mạnh nhất trên đường tranh đoạt ngôi cao với họ chính là các vận động viên nhận tài trợ của Nike. Làm doanh nghiệp bất kể là chọn cổ đông hay huy động vốn hoặc hợp tác, chỉ có hợp tác với đối tác mạnh nhất, thì việc trưởng thành mới đạt được tốc độ nhanh nhất, quy mô phát triển mới lớn mạnh.

Hợp tác với người mạnh nhất

Đồng hành cùng người mạnh mới có thể trở thành kẻ mạnh. Thổ Nhĩ Kỳ xếp hạng bóng đá chỉ thuộc hàng hạng hai hạng ba ở châu Âu nhưng lại đủ hoành hành ở châu Á, thế mà ủy ban bóng đá nước này kiên quyết gia nhập liên đoàn bóng đá châu Âu, vì họ cho rằng chỉ cạnh tranh cùng những quốc gia mạnh về bóng đá mới có thể nâng cao được trình độ. Từ thời Minh Trị Duy Tân, Nhật Bản đã luôn tìm kiếm cách thoát khỏi những ảnh hưởng từ châu Á để liên kết với các nước châu Âu, đều cùng mạch tư duy như vậy.

Nương ông lớn chính là phải phát triển các mối quan hệ hợp tác với đối tác mạnh nhất.

Nếu hợp tác được với doanh nghiệp lớn, sẽ dễ dàng thu được thị trường khá ổn định, đồng thời có thể phát triển theo sự phát triển của tập đoàn doanh nghiệp lớn. Điểm thuận lợi khi hợp tác cùng công ty lớn không chỉ là kiếm tiền, mà còn là nâng cao hình ảnh của doanh nghiệp trên thị trường, hình ảnh thị trường tốt sẽ thu hút nhân tài và khách hàng đến, từ đó tạo nên vòng tuần hoàn thuận lợi. Microsoft có được thành tựu như ngày nay, chính là thu lợi từ việc nương vào IBM. Đây cũng là nguyên nhân Lakala gia nhập vào Lenovo, trở thành doanh nghiệp thành viên của tập đoàn này. Trong thị trường dịch vụ tài chính rộng lớn, sự ủng hộ tài chính của các cổ đông tập đoàn Lenovo là sự bảo đảm chắc chắn cho Lakala phát triển lâu dài.

Nương ông lớn cũng phải chú ý phân biệt ông lớn tốt và ông lớn xấu. Phải nương vào ông lớn tốt, nếu nương ông lớn không đi theo con đường chính đạo, thì ngay cả bản thân cũng sẽ bị dẫn vào ngã rẽ không mong muốn.